ίνίενΗ θρομβοφιλία είναι μια διαταραχή της πήξης του αίματος, που κάνει το αίμα πιο επιρρεπές στη δημιουργία θρόμβων (θρόμβωσης). Αυτό σημαίνει ότι το αίμα μπορεί να πήζει πιο εύκολα απ’ ό,τι φυσιολογικά, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων στις φλέβες ή τις αρτηρίες. Η διατροφή  μπορεί να επηρεάσει τη θρομβοφιλία, αν και δεν την προκαλεί άμεσα. Ωστόσο, μπορεί να συμβάλει είτε στη μείωση είτε στην αύξηση του κινδύνου θρόμβωσης.

Είδη Θρομβοφιλίας

Η θρομβοφιλία οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την πήξη του αίματος, καθιστώντας το πιο επιρρεπές στη δημιουργία θρόμβων. Οι αιτίες της θρομβοφιλίας διακρίνονται σε κληρονομικές και επίκτητες.

  1. Κληρονομική θρομβοφιλία

Αυτή η μορφή θρομβοφιλίας είναι γενετική και μεταδίδεται από τους γονείς στα παιδιά. Οι πιο συχνές κληρονομικές αιτίες περιλαμβάνουν:

  • Μετάλλαξη του παράγοντα V Leiden: Πρόκειται για τη πιο συχνή γενετική διαταραχή της πήξης του αίματος. Σε αυτήν τη μετάλλαξη, ο παράγοντας V του αίματος είναι πιο ανθεκτικός στην απενεργοποίησή του από το σώμα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα σχηματισμού θρόμβων.
  • Μετάλλαξη προθρομβίνης (G20210A): Αυτή η μετάλλαξη επηρεάζει το γονίδιο που κωδικοποιεί για την προθρομβίνη, έναν παράγοντα πήξης του αίματος, αυξάνοντας την ποσότητα της προθρομβίνης στο αίμα και συνεπώς τον κίνδυνο για θρόισμα.
  • Ανεπάρκεια πρωτεΐνης C, S ή αντιθρομβίνης III: Οι πρωτεΐνες C και S, καθώς και η αντιθρομβίνη III, είναι φυσικοί αναστολείς της πήξης. Όταν κάποια από αυτές τις πρωτεΐνες λείπει ή έχει ανωμαλίες, αυξάνεται η τάση του αίματος να πήξει, προκαλώντας θρόισμα.
  1. Επίκτητη θρομβοφιλία

Αυτή η μορφή θρομβοφιλίας αναπτύσσεται λόγω παραγόντων που επηρεάζουν την πήξη του αίματος και δεν συνδέονται με γενετικές μεταλλάξεις. Ορισμένοι από τους κύριους αιτίες είναι:

  • Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APS): Πρόκειται για μια αυτοάνοση διαταραχή όπου το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα κατά των φωσφολιπιδίων, που είναι απαραίτητα για την κανονική λειτουργία του συστήματος πήξης. Αυτό οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο θρόισμα, ειδικά σε φλέβες και αρτηρίες.
  • Ορμονικές θεραπείες ή αντισυλληπτικά: Η λήψη ορμονών (όπως τα αντισυλληπτικά χάπια ή η ορμονοθεραπεία στην εμμηνόπαυση) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων.
  • Εγκυμοσύνη: Η εγκυμοσύνη αυξάνει τις συγκεντρώσεις ορισμένων παραγόντων πήξης και μειώνει τους παράγοντες που αποτρέπουν τη θρόισμα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για θρομβοφιλία, ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο.
  • Καρδιολογικές ή αιματολογικές παθήσεις: Ορισμένες καταστάσεις, όπως η καρδιοπάθεια ή η αναιμία, μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων.
  • Παρατεταμένη ακινησία: Όταν κάποιος παραμένει ακίνητος για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως σε περίπτωση χειρουργικών επεμβάσεων ή μεγάλων ταξιδιών με αεροπλάνο, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος δημιουργίας θρόμβων (θρόισμα).
  • Παχυσαρκία: Η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων λόγω της αύξησης της φλεγμονής και των μεταβολικών διαταραχών.
  • Καρκίνος: Ορισμένοι τύποι καρκίνου ή οι θεραπείες για καρκίνο (όπως η χημειοθεραπεία) μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο θρόισμα, καθώς επηρεάζουν την ισορροπία της πήξης του αίματος.
  1. Άλλοι Παράγοντες

Ορισμένα περιβαλλοντικά ή τρόποι ζωής, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να ενισχύσουν την τάση του αίματος να πήξει.

Η θρομβοφιλία μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο ενός παράγοντα ή ενός συνδυασμού αυτών. Αν έχεις ιστορικό θρομβοφιλίας στην οικογένεια ή αντιμετωπίζεις άλλους κινδύνους, καλό είναι να συζητήσεις με τον γιατρό σου για να εκτιμήσει την πιθανότητα εμφάνισης αυτής της κατάστασης.

 

Πως εκδηλώνεται η θρομβοφιλία

Η θρομβοφιλία δεν έχει πάντα εμφανή συμπτώματα και η εκδήλωσή της συνήθως σχετίζεται με την εμφάνιση θρόισματος, δηλαδή το σχηματισμό θρόμβων στο αίμα, που μπορεί να προκαλέσουν διάφορα προβλήματα υγείας. Ορισμένα άτομα με θρομβοφιλία δεν εκδηλώνουν συμπτώματα μέχρι να συμβεί κάποιο επεισόδιο θρόισματος.

Συμπτώματα και Κίνδυνοι

Εδώ είναι οι πιο κοινές εκδηλώσεις της θρομβοφιλίας:

  1. Βαθιά φλεβική θρόμβωση (DVT)

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT) είναι μία από τις πιο συχνές εκδηλώσεις της θρομβοφιλίας. Ο θρόισμα σχηματίζεται συνήθως στις φλέβες των ποδιών και μπορεί να προκαλέσει:

  • Πόνο και ευαισθησία στο σημείο του θρόισματος (συνήθως στο κάτω πόδι ή στο μηρό)
  • Πρήξιμο (οίδημα) στο προσβεβλημένο πόδι
  • Ερυθρότητα ή θερμότητα στο δέρμα γύρω από την περιοχή του θρόισματος
  1. Πνευμονική εμβολή (PE)

Η πνευμονική εμβολή (PE) είναι μια σοβαρή επιπλοκή της DVT, όταν ο θρόισμα από τις φλέβες των ποδιών αποκολλάται και ταξιδεύει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στους πνεύμονες. Μπορεί να προκαλέσει:

  • Αιφνίδιο πόνο στο στήθος
  • Δύσπνοια (αναπνοή με δυσκολία)
  • Ταχυκαρδία (γρήγορος καρδιακός παλμός)
  • Βήχα, που ενδέχεται να συνοδεύεται από αίμα
  • Αίσθημα λιποθυμίας ή ζαλάδας

Η πνευμονική εμβολή είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.

  1. Αποβολές και προβλήματα με την εγκυμοσύνη

Σε γυναίκες με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (έναν τύπο επίκτητης θρομβοφιλίας), υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αποβολών ή άλλων επιπλοκών στην εγκυμοσύνη, όπως:

  • Επαναλαμβανόμενες αποβολές (κυρίως στο πρώτο τρίμηνο)
  • Προεκλαμψία (μια σοβαρή επιπλοκή της εγκυμοσύνης)
  • Αναπτυξιακή καθυστέρηση του εμβρύου
  • Πρόωρος τοκετός
  1. Αρτηριακή θρόμβωση

Η αρτηριακή θρόμβωση προκαλεί θρόισμα στις αρτηρίες, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ροή του αίματος προς διάφορα όργανα και ιστούς. Αν ο θρόισμα εμφανιστεί σε καρδιοαγγειακά αγγεία, μπορεί να προκαλέσει:

  • Έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή)
  • Εγκεφαλικό επεισόδιο (στους εγκεφαλικούς αγγείους)
  • Περιφερική αρτηριακή θρόμβωση, που επηρεάζει τα άκρα (συνήθως προκαλεί πόνο και έλκη)
  1. Αιμοστατικές ή αιμορραγικές διαταραχές

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η θρομβοφιλία συνυπάρχει με άλλες αιματολογικές παθήσεις, μπορεί να παρατηρηθούν ανεξήγητες αιμορραγίες ή εκχυμώσεις (μελανιές), αν και αυτό δεν είναι τόσο συχνό.

  1. Επανάληψη θροισμάτων

Άτομα με θρομβοφιλία μπορεί να εμφανίζουν επανάληψη θρόισματος (δηλαδή θρόισμα σε διαφορετικά σημεία του σώματος, όπως πόδια, πνεύμονες ή καρδιά), ακόμα και αν δεν έχουν άλλες κλασικές προειδοποιητικές ενδείξεις. Ο κίνδυνος αυξάνεται με τη χρονική πάροδο, ειδικά αν δεν υπάρχει σωστή θεραπεία.

Προειδοποιητικά σημάδια

Είναι σημαντικό να προσέχεις ορισμένα προειδοποιητικά σημάδια, όπως:

  • Πόνο ή πρήξιμο στα πόδια ή στα άκρα
  • Αιφνίδιο ή σοβαρό πόνο στο στήθος
  • Δυσκολία στην αναπνοή
  • Ζαλάδα ή λιποθυμία
  • Συχνές αποβολές ή εγκυμοσύνη που δεν προχωρά

Η θρομβοφιλία μπορεί να είναι σιωπηλή, χωρίς έντονα συμπτώματα, μέχρι τη στιγμή που θα συμβεί κάποιο επεισόδιο θρόισμα. Αν έχεις κληρονομικό ιστορικό ή γνωρίζεις ότι διατρέχεις κίνδυνο λόγω άλλων παραμέτρων, είναι σημαντικό να παρακολουθείς την υγεία σου και να ενημερώνεις τον γιατρό σου για οποιαδήποτε ανησυχία.

 

Διάγνωση και Θεραπεία

Η διάγνωση γίνεται με αιματολογικές εξετάσεις, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό θρομβώσεων. Η θεραπεία περιλαμβάνει:

  • Αντιπηκτικά φάρμακα (π.χ. ηπαρίνη, βαρφαρίνη, νεότερα αντιπηκτικά)
  • Αποφυγή παραγόντων κινδύνου (π.χ. κάπνισμα, παχυσαρκία, ακινησία)
  • Έλεγχος σε εγκυμοσύνη ή πριν τη λήψη αντισυλληπτικών

 

Θρομβοφιλία και Εγκυμοσύνη

Η θρομβοφιλία μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για διάφορες επιπλοκές, κυρίως λόγω της τάσης του αίματος να σχηματίζει θρόμβους. Αυτός ο αυξημένος κίνδυνος μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καταστάσεις που αφορούν την υγεία της εγκύου και του εμβρύου.

Κίνδυνοι για την εγκυμοσύνη σε περίπτωση θρομβοφιλίας

  1. Αποβολές Η θρομβοφιλία, ειδικά το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για επαναλαμβανόμενες αποβολές, κυρίως στο πρώτο τρίμηνο. Οι θρόισμα στις μικρές φλέβες της μήτρας μπορούν να επηρεάσουν τη ροή του αίματος και να εμποδίσουν την κανονική ανάπτυξη του εμβρύου.
  2. Προεκλαμψία Η προεκλαμψία είναι μια σοβαρή επιπλοκή της εγκυμοσύνης που χαρακτηρίζεται από υψηλή πίεση του αίματος και προβλήματα με τα όργανα, κυρίως τα νεφρά. Τα άτομα με θρομβοφιλία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν προεκλαμψία, καθώς η αυξημένη πήξη του αίματος μπορεί να επηρεάσει την υγεία των αγγείων του πλακούντα.
  3. Ανεπαρκής ανάπτυξη του εμβρύου Ο σχηματισμός θρόμβων στις φλέβες του πλακούντα μπορεί να περιορίσει την ροή του αίματος και τα θρεπτικά συστατικά προς το έμβρυο, προκαλώντας καθυστέρηση στην ανάπτυξη του εμβρύου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μικρό βάρος γέννησης ή πρόωρο τοκετό.
  4. Πρόωρος τοκετός Οι θρόισμα που επηρεάζουν την κυκλοφορία του αίματος στο σώμα και στον πλακούντα μπορεί να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό, καθώς η θρόισμα μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του πλακούντα και να οδηγήσει σε αποκόλλησή του.
  5. Θρόισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Η θρομβοφιλία αυξάνει τον κίνδυνο για εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT) ή πνευμονική εμβολή (PE) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτές οι καταστάσεις μπορεί να είναι επικίνδυνες τόσο για την εγκυμονούσα όσο και για το έμβρυο, απαιτώντας άμεση ιατρική φροντίδα.
  6. Αποκόλληση πλακούντα Ο θρόισμα μπορεί να προκαλέσει αποκόλληση του πλακούντα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία και άλλα σοβαρά προβλήματα τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό.

Διαχείριση της θρομβοφιλίας κατά την εγκυμοσύνη

Η διάγνωση της θρομβοφιλίας κατά την εγκυμοσύνη είναι σημαντική, καθώς μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να προγραμματίσει την κατάλληλη φροντίδα για την αποφυγή αυτών των επιπλοκών. Ορισμένα μέτρα που μπορεί να ληφθούν για την διαχείριση της θρομβοφιλίας κατά την εγκυμοσύνη περιλαμβάνουν:

  1. Αντιπηκτική θεραπεία
    Η χορήγηση ηπαρίνης (ή σε ορισμένες περιπτώσεις, χαμηλής δόσης ασπιρίνης) είναι συχνά αναγκαία για τις γυναίκες με θρομβοφιλία κατά την εγκυμοσύνη, προκειμένου να μειώσουν τον κίνδυνο θρόισματος. Η ηπαρίνη δεν περνά στον πλακούντα, οπότε είναι ασφαλής για το έμβρυο.
  2. Συνεχής παρακολούθηση Η τακτική παρακολούθηση της υγείας της εγκύου και του εμβρύου είναι απαραίτητη για να ανιχνευθούν εγκαίρως τυχόν επιπλοκές, όπως η προεκλαμψία ή η καθυστέρηση ανάπτυξης του εμβρύου.
  3. Υγιεινός τρόπος ζωής Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, η άσκηση και η αποφυγή του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών.
  4. Αποφυγή παρατεταμένης ακινησίας Η παρατεταμένη ακινησία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων, οπότε οι γυναίκες με θρομβοφιλία πρέπει να προσέχουν να κινούνται τακτικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ιδίως σε περίπτωση που αναγκάζονται να παραμείνουν στο κρεβάτι λόγω άλλων επιπλοκών.
  5. Προληπτικοί έλεγχοι Οι γυναίκες με θρομβοφιλία θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικούς ελέγχους για τη μέτρηση της πίεσης του αίματος και άλλες εξετάσεις που μπορούν να εντοπίσουν πρώιμα προβλήματα με την εγκυμοσύνη.

 

Προγραμματισμός της εγκυμοσύνης

Για τις γυναίκες με θρομβοφιλία που σκέφτονται να μείνουν έγκυες, η συμβουλή ενός αιματολόγου ή καρδιολόγου είναι απαραίτητη για να προγραμματίσουν την εγκυμοσύνη τους με ασφαλή τρόπο. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει προληπτικά μέτρα και κατάλληλη θεραπεία πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

 

Διατροφή και Θρομβοφιλία

Η διατροφή για άτομα με θρομβοφιλία πρέπει να προσαρμοστεί με σκοπό να μειώσει τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων και να υποστηρίξει τη γενικότερη υγεία του κυκλοφορικού συστήματος. Αν και η διατροφή δεν προκαλεί θρομβοφιλία, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων και τη συνολική αγγειακή υγεία.

Επίσης, η διατροφή από μόνη της δεν μπορεί να θεραπεύσει τη θρομβοφιλία, μπορεί να ενισχύσει τις θεραπείες και να βοηθήσει στη διαχείριση της κατάστασης. Εδώ είναι ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές που μπορεί να ακολουθήσεις για τη διατροφή στη θρομβοφιλία:

  1. Φαγητά πλούσια σε Ω-3 λιπαρά οξέα

Τα Ω-3 λιπαρά οξέα βοηθούν στην πρόληψη σχηματισμού θρόμβων, καθώς έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και βελτιώνουν την κυκλοφορία. Μπορείς να καταναλώνεις:

  • Ψάρια (π.χ. σολομός, σαρδέλες, σκουμπρί)
  • Σπόροι λιναριού
  • Καρύδια
  • Σπόροι chia
  1. Μείωση των τροφών πλούσιων σε βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη Κ είναι υπεύθυνη για την πήξη του αίματος. Επομένως αν παίρνεις αντιπηκτικά φάρμακα (όπως βαρφαρίνη), πρέπει να παρακολουθείς την ποσότητα βιταμίνης Κ που καταναλώνεις. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Κ περιλαμβάνουν:

  • Σκούρα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι, λάδι, μπρόκολο)
  • Λάδι καρύδας και σογιέλαιο Αν δεν παίρνεις αντιπηκτικά, αυτή η συστάση δεν είναι τόσο αυστηρή, αλλά καλό είναι να έχεις μέτρο και να μην καταναλώνεις υπερβολικές ποσότητες.
  1. Φρούτα και λαχανικά

Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι πάντα ωφέλιμη για την υγεία της καρδιάς και την κυκλοφορία του αίματος. Ιδιαίτερα τα πορτοκαλί και κόκκινα φρούτα (όπως πορτοκάλια, κόκκινη πιπεριά, φράουλες) περιέχουν βιταμίνη C και αντιοξειδωτικά που προστατεύουν τα αγγεία από φλεγμονές και μειώνουν τον κίνδυνο θρόισμα.

  1. Φυτικές ίνες

Η κατανάλωση φυτικών ινών (κυρίως από ολικής αλέσεως προϊόντα, φασόλια, φακές, σπόρους και λαχανικά) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της χοληστερίνης και να υποστηρίξει την καλή κυκλοφορία.

  1. Πιείτε αρκετό νερό

Η καλή ενυδάτωση είναι σημαντική για την αποφυγή της υπερβολικής πήξης του αίματος. Το να πίνεις αρκετό νερό βοηθά στη διατήρηση της ροής του αίματος και μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων.

  1. Αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος

Το αλκοόλ και το κάπνισμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων. Επομένως είναι καλό να τα περιορίσεις ή να τα αποφύγεις. Το κάπνισμα είναι επίσης γνωστό ότι βλάπτει τα αγγεία και αυξάνει τη φλεγμονή.

  1. Χαμηλότερη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών

Μια διατροφή που περιλαμβάνει λιγότερα κορεσμένα λιπαρά και τρανς λιπαρά μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των αιμοφόρων αγγείων και στη διατήρηση μιας υγιούς καρδιάς. Εξαίρεση μπορεί να είναι οι καλύτερες επιλογές λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί.

  1. Αυξημένη πρόσληψη μαγνησίου

Το μαγνήσιο είναι σημαντικό για την καλή λειτουργία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων. Καλές πηγές μαγνησίου είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα αμύγδαλα, οι μπανάνες και οι σπόροι.

 

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη θρομβοφιλία. Αυτο συμβαίνει καθώς επηρεάζει την πηκτικότητα του αίματος, τη φλεγμονή και τη γενική αγγειακή υγεία. Η διατροφή δεν προκαλεί θρομβοφιλία, αλλά μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων. Αν παίρνεις φαρμακευτική αγωγή ή έχεις συγκεκριμένες ανησυχίες, συμβουλέψου γιατρό ή διατροφολόγο.